Белая муха, забойца мужчын

А правілы былі строгія. Пасьля школы я прыходзіў да яе ў кватэру — бацькоў не было дома, яны вярталіся толькі а сёмай, і, мабыць, паглядзелі б на мяне коса, калі б засьпелі, я быў старэйшы за яе амаль на тры гады, а яна была разумнейшая за мяне на тры тысячы прачытаных кніг, на трыста пабачаных фільмаў, на трыццаць незнаёмых мне словаў, на трынаццаць вуліц, дзе ёй давялося пажыць. Я мусіў слухаць яе ўлюбёную музыку — такой у маім раёне ня слухаў ніхто, мусіў гуляць зь ёй у яе ўлюбёныя гульні: напрыклад, яна любіла раскідваць па паштовых скрынях суседзяў парнаграфічныя паштоўкі, скрадзеныя ў бацькоў, любіла набіваць цыгарэтныя гільзы гарбатай і курыць яе на бальконе, давячыся ад сьмеху, любіла апранаць мяне ў адзеньне сваёй сястры, якая вучылася ў другую зьмену і, заваліўшыся на канапу, з нагамі на сьцяне, амаль стаўшы на галаву, фатаграфаваць мяне ў такім выглядзе. Сам ня ведаю, як я на ўсё гэта пагаджаўся, гэта было чыстым вар’яцтвам, калі б гэтыя здымкі знайшлі — са школы вылецелі б мы абое…

Я чытаў ёй уголас Сўіфта, яна любіла знаходзіць у звычных кнігах самае нязначнае і разьдзімаць гэта да памераў літаратурнай сэнсацыі.

Памятаю, як сёньня, вось гэта, брыдкае, ванітоўнае, з падарожжа ў краіну веліканаў: «Сярод іх была жанчына, хворая на рак… яе грудзі распухлі да пачварных памераў, і ў іх зеўралі раны такой велічыні», што Гулівэр мог «лёгка забрацца ў дзьве ці тры зь іх і схавацца там цалкам». Сўіфт наогул шмат пісаў такога, што дзецям паказваць нельга. Але мы былі ўжо ня дзеці. Мы чыталі пра тое, як ён спраўляе патрэбу ў садзе, як яго, накормленага малпай, ванітуе, пра распусных жанчын, што аддаюць перавагу іншаземцам, а мужамі пагарджаюць, пра прастытутак і забойцаў, якім адсякаюць галовы так, што кроў сьвішча з шыі рыхтык вэрсальскі фантан…

А як вам гэтакі пасаж: «Самая прыгожая з фрэйлін, вясёлая гарэзьлівая дзяўчына шаснаццаці гадоў, часам саджала мяне верхам на адну са сваіх смочак і прымушала рабіць па яе целе іншыя экскурсіі, але чытач дазволіць мне абысьціся без падрабязнасьцяў».

Яна часта прасіла мяне прачытаць гэта ўголас, і калі я чытаў, па твары яе прабягала штосьці балючае, а ў вачах праступала смуга, нібы ў яе бралі кроў з пальца.

Мая сяброўка лічыла Сўіфта ледзьве ня самым сапраўдным зь пісьменьнікаў. Я не спрачаўся. Мне было важней, што яна думае пра мяне.

І вось так, чытаючы «Падарожжа ў Бробдынгнэг», мы адкрылі для сябе маленькага і гордага пэрсанажа, дзяўчынку, якую звалі Глюмдалькліч і якая ўразіла мяне на ўсё жыцьцё.

Дзяўчынка Глюмдалькліч была дачкой грубага і хцівага фэрмэра, які і пасяліў у сябе маленькага прыхадня Гулівэра, якога знайшлі ў полі парабкі. Глюмдалькліч апекавалася Гулівэрам, як магла, папрасіла зрабіць для яго драўляную скрыню, што стала для Гулівэра домам. І вось аднойчы яна паехала ў сталіцу, да каралевы — і трымала тую скрыню ў сябе на каленях, а ён сядзеў там, яе Грыльдрыг, яе палонны, яе двухногі ўлюбёнец, і ня ведаў, што яго чакае… А чакалі яго каралеўскі двор, і размовы з манархам, і прыдворныя дамы, якія любілі распранаць Гулівэра і садзіць яго сабе на грудзі. «Ад іх кепска пахла», — канстатаваў з прыкрасьцю Гулівэр. Ня тое што ад каралевы… І ад Глюмдалькліч, ягонай выратавальніцы, яго добрага анёла.

Выйшла так, што потым я гадамі ня мог пазбыцца гэтай карцінкі перад вачыма. Позьняя восень, гразкі гасьцінец, і карэта, што трасецца на калдобінах і ўгрузае ў мокрай гліне. А ў карэце, прыціснуўшыся да акна, сядзіць Глюмдалькліч. Яна моцна ўхапілася ў драўляную скрыню на каленях, памерам з маленькі чамадан. Яна едзе на поўнач. Яна зробіцца знакамітай. Яна і яе Гулівэр.

«Буду называць цябе Глюмдалькліч, — сказаў я аднойчы маёй сяброўцы. — Бо гэта прыгожа і табе пасуе».

«Не! — крыкнула яна, заціснуўшы ў зубах гарбатную папяроску. — Ніколі не называй мяне так. Бо зломіш язык і ня зможаш цалавацца».

«Цалавацца з кім?»

«З усімі тымі жанчынамі, якіх ты сустрэнеш».

І мы замоўклі, і неяк дзіўна зрабілася на душы, балюча і трывожна, ці што… Быццам нешта ўкалола мяне проста ў сэрца.

А яшчэ ў яе, маёй новай неверагоднай сяброўкі, была белая муха. Сапраўдная муха-альбінос. І мая Глюмдалькліч ганарылася ёй так, што забывала пра мяне. «Яна ніколі ня сьпіць, — паўтарала яна так задуменна, быццам мяне не было ў пакоі. — Яна дажыве да канца зімы, і я яе выпушчу. Яна заўжды маўчыць, і яна белая, і гэта не супадзеньне».

Я з пашанай, азіраючыся ўпотай на гаспадыню, разглядаў белую муху. Муха і праўда была жывая, яна поўзала па сьценках шклянога куба, у якім яе трымала гэтая вар’ятка. І я пякуча адчуваў у гэтыя моманты, што мы зь ёй робім нешта няправільнае, недазволенае. Але сапраўднае. Сапраўднае, як гэтая муха.