Падарожжа на «Кон-Цікі»

Аднойчы позна вечарам Кнут сядзеў у радыёрубцы і пры святле ліхтара нешта варажыў над сваім апаратам; раптам ён пацягнуў мяне за нагу і сказаў, што размаўляе з хлопцам па імені Хрысціян Амундсен, які жыве пад самым Осла. Гэта быў адзін з радыёаматарскіх рэкордаў, паколькі наш маленькі караткахвалевы перадатчык з яго 13990 кілацыкламі ў секунду мог даць не больш шасці ват, гэта значыць прыблізна столькі ж, колькі дае маленькі электрычны ліхтар. Гэта адбылося 2 жніўня, і мы праплылі ўжо 60° у заходнім напрамку, так што Осла знаходзілася якраз на працілеглым баку зямнога шара. Каралю Хакону заўтра спаўнялася 75 год, і мы паслалі яму віншавальную тэлеграму проста з плыта; а яшчэ праз дзень мы зноў пачулі Хрысціяна, і ён перадаў нам адказ караля, які пажадаў нам далейшай удачы і шчаслівага заканчэння падарожжа.

Другі эпізод застаўся ў нас у памяці як кантраст усяго нашага жыцця на плыце. У нас было два фотаапараты, а Эрык узяў з сабою запас хімікаліяў, каб праяўляць здымкі ў дарозе, так што мы маглі нанава здымаць тое, што выходзіла няўдала. Пасля таго як нас наведала кітовая акула, Эрык не мог больш трываць і неяк вечарам, строга прытрымліваючыся адпаведных інструкцый, развёў хімікаліі і праявіў дзве плёнкі. Негатывы — усе ў крапінках і маршчынах — нагадвалі малюнкі, атрыманыя па більдтэлеграфу. Плёнка была сапсавана. Мы папрасілі па радыё параіць, што нам рабіць, і наша радыёграма была прынята адным кароткахвалевіком у Галівудзе; ён пазваніў па тэлефоне ў фоталабараторыю і неўзабаве ўклініўся ў размову і паведаміў, што ў нас занадта цёплы праявіцель і што нельга карыстацца вадой з тэмпературай вышэй 16°С, інакш на негатывах будуць маршчыны.

Мы падзякавалі за параду і тут жа пераканаліся, што самая нізкая тэмпература вакол нас — гэта тэмпература самой акіянскай плыні, а яна раўнялася прыкладна 27°. Але ж Герман быў інжынер-халадзільшчык, і я жартам прапанаваў яму давесці тэмпературу вады да 16°. Ён папрасіў дазволу пусціць у ход маленькую бутэльку вугальнай кіслаты, што засталася пасля надзімання гумавай лодкі; потым ён прарабіў нейкія фокусы ў металічнай каструлі, накрытай спальным мяшком і шарсцяной фуфайкай. I раптам шчаціністая барада Германа пакрылася інеем, і ён з’явіўся ў каюце з каструляй, у якой ляжаў вялікі кавалак белага лёду.

Эрык зноў узяўся праяўляць, і вынікі на гэты раз былі цудоўныя.

Але хоць словы-прывіды, што разносяцца па эфіру кароткімі хвалямі, былі невядомай раскошай у далёкія дні Кон-Цікі, усё ж акіянскія хвалі пад намі заставаліся такімі ж, як і даўней, і я.ны неслі наш бальзавы плыт упарта на захад, як яны гэта рабілі тады, паўтары тысячы год назад.

Пасля таго як мы праплылі палову нашай дарогі да астравоў Паўднёвага мора, надвор’е зрабілася крыху больш няўстойлівым, і час-ад-часу наляталі шквалы з дажджом, а пасат змяніў свой напрамак. Ён нязменна дзьмуў з паўднёвага ўсходу, пакуль мы не прайшлі значную частку экватарыяльнай плыні; потым ён пачаў усё больш і больш адхіляцца на ўсход. 10 чэрвеня мы дасягнулі самага паўночнага пункта пад 6° 19' паўднёвай шырыні. Мы знаходзіліся тады так блізка да экватара, што, здавалася, нас пранясе міма нават самых паўночных з Маркізскіх астравоў і мы канчаткова згубімся сярод акіяна, не знайшоўшы зямлі. Але потым пасат яшчэ раз змяніў свой напрамак, пачаў дзьмуць не з усходу, а з паўночнага ўсходу і панёс нас па крывой на поўдзень, да шырынь, на якіх размешчаны свет астравоў.

Часта здаралася, што напрамак ветру і хваляў заставаўся нязменным на працягу некалькіх дзён запар; тады мы зусім забывалі, чыя была вахта і ўспаміналі аб гэтым толькі ўночы, калі вахтавы заставаўся адзін на палубе, бо пры пастаянным ветры рулявое вясло моцна прывязвалася і «Кон-Цікі» рухаўся з надзьмутым парусам без усякага нашага ўдзелу. У такія ночы вахтавы мог спакойна сядзець ля дзвярэй каюты і сачыць за зоркамі. Калі сузор’і мянялі сваё становішча на небе, значыць яму трэба выйсці і высветліць, што гэтаму прычынай: скранулася з месца вясло, ці змяніўся вецер.

Нам самім было дзіўна, да чаго ж лёгка кіраваць плытом па зорках, пасля таго як мы некалькі тыдняў запар назіралі іх рух па купалу неба. Па праўдзе кажучы, уночы больш і не было на што глядзець. Мы ведалі, дзе ноч пры ночы павінны знаходзіцца розныя сузор’і; а калі мы наблізіліся да экватара, на паўночным небасхіле так выразна была відаць Вялікая Мядзведзіца, што мы спалохаліся, каб хаця не з’явілася і Палярная зорка, якую мы маглі ўбачыць толькі ў тым выпадку, калі б перасеклі экватар. Але як толькі ўсталяваўся паўночна-ўсходні пасат, Вялікая Мядзведзіца зноў знікла.