Падарожжа на «Кон-Цікі»

Мы чулі, што астраўляне пачалі перашэптвацца, і раптам заўважылі, што з адной з пірог канат быў скінуты ў ваду, а сама пірога знікла. У астатніх трох пірогах людзі стаміліся і былі напалоханы; яны веславалі ўжо не на поўную сілу. «Кон-Цікі» зносіла ўсё далей у адкрыты акіян.

Неўзабаве астатнія тры канаты аслаблі, і тры пірогі стукнуліся аб борт плыта. Адзін з жыхароў вострава падняўся на палубу і, паківаўшы галавой, ціха сказаў:

— Іута (на бераг).

Ён трывожна паглядзеў на агонь вогнішча, які цяпер часта надоўга знікаў, толькі час-ад-часу ўдалечыні мігала яркая іскра. Нас шпарка зносіла. Бурунаў не было чуваць; толькі акіян роў, як звычайна, ды рыпелі і стагналі ўсе снасці «Кон-Цікі».

Мы шчодра пачаставалі напаследак астраўлян цыгарэтамі, і я наспех накрэмзаў запіску, якую яны павінны былі ўзяць з сабою і перадаць Кнуту, калі яны знойдуць яго. У запісцы гаварылася:

«Вазьміце з сабой двух астраўлян у пірозе, а гумавую лодку прывядзіце на буксіры. Не вяртайцеся ў гумавай лодцы адзін».

Мы разлічвалі на тое, што добразычлівыя астраўляне згодзяцца ўзяць Кнута з сабой у пірозе, калі, вядома, яны наогул палічаць магчымым плыць у акіян; а калі яны вырашаць, што гэта занадта небяспечна, то спроба Кнута дагнаць плыт сярод акіяна ў гумавай лодцы была б сапраўдным вар’яцтвам.

Астраўляне ўзялі запіску, скокнулі ў пірогі і зніклі ў цемры ночы. Апошняе, што мы чулі, быў рэзкі голас нашага першага прыяцеля, які ветліва крыкнуў на развітанне:

— Добры вечар!

Мы пачулі пачцівы шэпт яго таварышаў, якія не валодалі такімі багатымі лінгвістычнымі ведамі, а потым усё змоўкла; ні адзін гук не далятаў да нас, быццам мы ўсё яшчэ знаходзіліся за дзве тысячы міль ад самай блізкай зямлі.

Веславаць нам учатырох тут, у адкрытым акіяне, без ніякай аховы ад ветру было бескарысна, але мы не пераставалі падаваць светавыя сігналы з верхавіны мачты. Мы больш не асмельваліся перадаваць «вяртайцеся»; цяпер мы рэгулярна пасылалі толькі сноп святла. Было зусім цёмна. Толькі зрэдку месяц прабіваўся скрозь хмары. Відаць, мы знаходзіліся пад кучава-дажджавым воблакам, што ўзнімалася над Ангатау.

А дзесятай гадзіне мы страцілі усякую надзею зноў убачыць Кнута. Мы моўчкі сядзелі на краі плыта і жавалі галеты; па чарзе мы лазілі на мачту, якая без шырокага паруса з галавой Кон-Цікі здавалася цяпер звычайным бервяном, і падавалі сігналы.

Мы вырашылі сігналіць усю ноч, бо не ведалі, дзе знаходзіццз Кнут. Мы не хацелі верыць, што ён загінуў у бурунах. Кнут ніколі не падаў духам, з чым бы ні даводзілася яму мець справу: з цяжкай вадой ці з бурунамі; ён, вядома, жывы. Але як непрыемна, вельмі непрыемна пакідаць яго аднаго сярод палінезійцаў на далёкім ад усякіх шляхоў ціхаакіянскім астраўку. Паганая гісторыя! Пасля ўсяго нашага доўгага падарожжа мы толькі і здолелі ненадоўга наблізіцца да адзінокага астраўка Паўднёвага мора, высадзіць на яго аднаго чалавека і зноў адплыць. Варта было першым палінезійцам, усміхаючыся, з’явіцца да нас на плыт, як яны вымушаны былі адразу ж як мага хутчэй уцякаць, каб не апынуцца ў такім жа становішчы, што і «Кон-Цікі», які дзіка і нястрымна імкнуўся на захад. Горш і не прыдумаеш. А вяроўкі ў гэтую ноч так жахліва рыпелі. Нікому з нас не хацелася спаць.

Было палова на адзінаццатую. Бенгт спусціўся з хісткай мачты, І яго павінен быў змяніць наступны. Раптам мы ўсе ўздрыгнулі. У ахутаным цемрай акіяне мы выразна пачулі галасы. Вось зноў. Гаварылі па-палінезійску. На ўсю сілу сваіх лёгкіх мы закрычалі ў чорную ноч. Пачуўся крык у адказ; сярод іншых галасоў мы распазналі голас Кнута! Мы ледзь не звар’яцелі ад радасці; стомленасці як не было; у нас быццам гара з плячэй звалілася. Што з таго, што нас аднесла ад Ангатау? У акіяне ёсць і іншыя астравы. Цяпер, калі мы ўсе ўшасцёх зноў сабраліся на плыце, дзевяць бальзавых бярвенняў, што так палюбілі падарожнічаць, могуць плыць, куды яны хочуць.

Тры пірогі з балансірам, слізгаючы на хвалях, вынырнулі з цемры, і Кнут першы скочыў на палубу добрага старога «Кон-Цікі», а ўслед за ім шэсць карычневых мужчын. Доўга гаварыць не было калі; астраўляне павінны атрымаць падарункі і як мага хутчэй рушыць назад, у небяспечную дарогу да востраза. Агню на беразе не было відаць, на небе амаль ніводнай зоркі; ім давядзецца ў цемры веславаць супроць ветру і хваль, пакуль яны не ўбачаць святло вогнішча Мы шчодра надзялілі іх прадуктамі, цыгарэтамі і іншымі падарункамі, і кожны з іх на развітанне горача паціснуў нам руку.

Астраўляне яўна непакоіліся за нас; яны паказвалі на захад, даючы нам зразумець, што мы рухаемся ў бок небяспечных рыфаў. Важак са слязьмі на вачах пяшчотна пацалаваў мяне ў падбародак, і я з удзячнасцю падумаў аб сваёй барадзе, якая адгадавалася за час падарожжа. Потым яны паселі ў пірогі, а мы ўшасцёх засталіся на плыце зноў разам і зноў адны.

Мы аддаліся на волю хваль і ветру і пачалі слухаць расказ Кнута.