Падарожжа на «Кон-Цікі»

Мы ўсё яшчэ плылі з узнятым парусам, спадзеючыся, што нават цяпер нам удасца праслізнуць міма рыфаў. Калі «Кон-Цікі», якога ўвесь час адносіла плынню, пачаў паступова набліжацца да іх, мы ўбачылі з мачты, што ўвесь ланцуг зарослых пальмамі астраўкоў злучаны каралавымі рыфамі, якія ў адных месцах тырчалі над вадой, а ў другіх — былі схаваны пад ёю; гэтыя рыфы чымсьці нагадвалі мол, аб які, круцячыся белай пенай і высока ўзнімаючыся ў паветра, разбіваліся хвалі. Авальны атол Рароіа мае ў дыяметры 25 міль, не лічачы рыфаў Такуме, якія прымыкаюць да яго. Увесь больш доўгі бок атола цягнуўся з поўначы на поўдзень, і мы набліжаліся да яго з усходу. Сам рыф, што распасціраўся суцэльнай лініяй з аднаго краю небасхілу да другога, знаходзіўся ад нас усяго за некалькі соцень метраў, а за ім ляжалі ідылічныя астраўкі, якія кальцом акружалі ціхую ўнутраную лагуну.

Са змешаным пачуццём назіралі мы, як уздоўж усяго небасхілу перад намі сінія хвалі Ціхага акіяна ўзляталі высока ў паветра і разляталіся дробнымі пырскамі. Я ведаў, што нас чакала; я раней бываў на архіпелазе Туамоту і, стоячы ў бяспечным месцы на беразе, назіраў за грандыёзным відовішчам на ўсходзе, дзе прыбой адкрытага акіяна разбіваўся аб рыфы. У паўднёвым напрамку паступова паказваліся ўсё новыя і новыя рыфы і астравы. Мы, відаць, знаходзіліся ля самай сярэдзіны каралавага бар’ера.

На «Кон-Цікі» ўсё было падрыхтавана да заканчэння падарожжа. Усё каштоўнае было складзена ў каюце і прывязана. Дакументы і дзённікі мы запакавалі ў непрамакальныя мяшкі разам з плёнкамі і іншымі рэчамі, якія магла папсаваць вада. Бамбукавую каюту мы накрылі брызентамі і прывязалі іх самымі моцнымі вяроўкамі. Калі мы зразумелі, што ніякай надзеі не засталося, мы ўзламалі бамбукавую палубу і нажамі-мачэце перарэзалі ўсе вяроўкі, на якіх трымаліся кілі пад плытом. Выцягнуць кілі было нялёгка, бо яны абраслі тоўстым пластом ракавінак. Калі нам гэта ўдалося, мы тым самым зменшылі асадку плыта; яна раўнялася цяпер толькі таўшчыні ніжняй часткі бярвенняў, і нас лягчэй магло перанесці цераз рыф. Без кіляў, са спушчаным парусам, плыт канчаткова павярнуўся бокам і знаходзіўся цалкам пад уладай ветру і хваль.

Самую доўгую з вяровак, што былі ў нас, мы прымацавалі да самаробнага якара і абвязалі яе вакол левай мачты ўнізе; калі якар будзе кінуты за борт, «Кон-Цікі» ўвойдзе ў паласу прыбою кармой уперад. Сам якар складаўся з пустых бітонаў для вады, якія мы напоўнілі адпрацаванымі батарэямі ад радыёперадатчыка і металічным ламаччам; з бітонаў крыж-накрыж тырчалі тоўстыя палкі мангравага дрэва.

Загад нумар адзін, які быў першым і апошнім, гаварыў: «Заставацца на плыце!» Што б там ні здарылася, мы павінны моцна чапляцца за ўсё, што трапіцца пад рукі на плыце, а дзевяць вялізных бярвенняў хай вытрымліваюць насціск рыфаў. У нас саміх хопіць па горла работы, калі нам давядзецца супраціўляцца напору вады. Калі мы скочым за борт, мы станем бездапаможнымі ахвярамі віроў, якія будуць кідаць нас узад і ўперад цераз вострыя каралавыя скалы. Гумавы плыт на крутых хвалях перакуліцца або разарвецца на шматкі аб рыфы, бо пад нашым цяжарам ён будзе глыбока сядзець у вадзе. А драўляныя бярвенні рана ці позна будуць выкінуты на бераг, і мы разам з імі, калі толькі нам удасца пратрымацца.

Потым усяму экіпажу было прапанавана абуць чаравікі — упершыню за сто дзён — і мець напагатове выратавальныя паясы. Ад паясоў, зрэшты, карысці будзе мала; калі хто-небудзь зваліцца ў ваду, дык ён не патане, а яго будзе стукаць аб рыфы, пакуль не разаб’е насмерць. У нас быў яшчэ час, каб пакласці ў кішэні пашпарты і долары, што засталіся пасля адплыцця з Перу. Але нас непакоіла не тое, што мы мелі мала часу.

Насталі трывожныя хвіліны, калі мы бездапаможна плылі бокам, крок за крокам набліжаючыся да рыфа. На плыце было, як ніколі, ціха; мы ўсе, моўчкі або перакідваючыся лаканічнымі фразамі, то залазілі ў каюту, то зноў выходзілі на бамбукавую палубу і займаліся сваёй справай. Сур’ёзны выраз на нашых тварах даказваў, наколькі добра ўсе разумелі, што нас чакае, а адсутнасць нервознасці сведчыла аб непахіснай веры ў плыт, якую мы ўсе паступова набылі. Калі ён перанёс нас цераз акіян, то ён даставіць нас жывымі і на бераг.