Папараць-кветка

Лабыш. Хараство з гадамі ў кожнага праходзіць, а багацце не кожнаму харошаму даецца. Падумай, я ж ліха табе не жадаю.

Яніна (са злосцю). Не бываць гэтаму!

Лабыш. Дачушка! Апамятайся, што ты гаворыш!

Яніна. Ён жа католік.

Лабыш. І ты каталічкай будзеш.

Яніна. Ды ён не чалавек. Ён як ваяваў з бальшавікамі, дык, кажуць, і мірных людзей грабіў.

Лабыш. А хто гэта грабе ад сябе? Адна курыца і тая зярняткі падбірае.

Яніна (са слязьмі). Не пайду я за яго! Ён мой бацька! Гэта нават грэх!

Лабыш (іранічна). Можна і не ісці, можна паехаць, у яго коні добрыя, ды і ў мяне нядрэнныя.

Яніна (настойліва). І не паеду!

Лабыш

(сур’ёзна). Звяжам і завязём, а будзе так, як я сказаў.

Яніна (кідаецца яму ў ногі). Татачка, родненькі, не губіце вы мяне, не губіце! Пашкадуйце мяне, маладую! (Плача.)

Лабыш. Я дзягай зараз пашкадую цябе, неслуха такога!

Яніна. Біце мяне, забіце мяне, толькі не аддавайце за Ганецкага.

Лабыш (падымаючы яе за руку). Нічога не выйдзе, міленькая! Так што асушы свае слёзкі і прымірыся з тым, што ты ўжо Ганецкая.

Яніна. Хоць на кавалкі пасячыце мяне, усё адно не пайду за нялюбага! (Плачучы, бяжыць на двор.)

Лабыш (гледзячы ёй услед). Прывыкнеш, нідзе дзенешся.

Уваходзіць жабрак.

Жабрак. Пахвалёны ў хату! (Хрысціцца

.)

Лабыш. Ідзі, ідзі, дзед! Няма чым дарыць цябе тут. На ўсіх гультаёў хлеба не настараешся.

Жабрак. Людзі кажуць, не дай і не лай.

Лабыш. А не аблай вас, дармаедаў, дык вы кожны дзень будзеце прыходзіць.

Жабрак. Ты ўсё скупішся, чалавеча, золата копіш, а не ведаеш, што ў гэтым твая пагібель.

Лабыш. Ты мне зубоў не замаўляй, бо ўсё роўна нічога не дам за тваю балбатню.

Жабрак (выходзячы). Пад намі зыбкая багна, і на ёй ніхто не ўстаіць, у каго кішэні цяжкія. (Зачыняе за сабой дзверы.)

Лабыш. Бач ты, вучыць яшчэ мяне ўздумаў.

Уваходзіць Надзя.

Надзя. Копы я кончыла растрасаць і пракосы ўсе за Лявонам разбіла, што цяпер рабіць?

Лабыш. Сядзь, я хачу пагаварыць з табой.

Надзя (садзіцца за прасніцу). Аб чым? (Прадзе

.)

Лабыш. Нядаўна я быў сведкай непрыстойнай выхадкі майго сына.

Надзя. Я тут не вінавата зусім.

Лабыш. Так, але гэта значыць, што ён любіць цябе.

Надзя. Хто шчыра любіць, той пахабных думак не носіць у галаве.

Лабыш. І ўсё ж такі ты падабаешся яму.

Надзя. Даю слова, што вам няма ніякай прычыны непакоіцца: і Толік мяне браць не будзе, і я за яго не пайду.

Лабыш. Дачушка мая! А я зусім не супраць вяселля вашага. Наадварот, я ўсёй душой хачу гэтага.

Надзя. Вы хочаце нахлебніцу нявесткай сваёй зрабіць?

Лабыш. А ты не бедная, у цябе дваццаць тысяч злотых на кніжцы ляжыць.

Надзя. Адкуль у мяне тыя грошы ўзяліся, цікава?

Лабыш. Спадчына ад бацькоў.

Надзя. Дык я такая багатая? А чаму вы не гаварылі мне пра гэта?

Лабыш. Я хацеў уберагчы цябе ад розных басякоў і жулікаў і выдаць замуж за чалавека, вартага цябе.

Надзя. Значыць, вы бераглі мяне для свайго сына?

Лабыш.

А чаму б вас ды не пажаніць? Ну, бяры свае паперы: ты ўжо паўналетняя і павінна сама здымаць працэнты. (Аддае Надзі дакументы і зачыняе шафу.)

Надзя. За тое, што вы мяне выгадавалі і грошы ўсе мае захавалі, я вам шчыра дзякую, а што да нашай жаніцьбы з Толікам, дык з гэтым нічога не выйдзе.

Лабыш. Чаму? Ты яшчэ за ўвесь час, як жывеш тут, не прывыкла да яго?

Надзя. Прывыкла, але я не люблю яго.

Лабыш. Што гэта за любоў такая, не разумею? Мне некалі сказалі, едзь туды, там удава багатая, паўтары валокі зямлі мае, я і паехаў. Прыехаў, гляджу — баба, не старая яшчэ, дзяцей няма, у хустцы, у спадніцы — ну што з яе хацець? Узяў і ажаніўся. Во як было некалі. А цяпер як жэняцца, дык глядзяць, каб і харошую, і багатую ўзяць. Дзе ж ты падбярэш такія цялежкі?

Надзя. Не ў харастве справа зусім. Калі глядзець на хараство, дык і Толік не брыдкі.

Лабыш. А ў чым справа?

Надзя. У тым, што я люблю другога.

Лабыш. Дык хто ж ён, твой каханы?

Надзя. Адась.

Лабыш. Адась?!

Надзя. А што? Ён хоць і не такі багаты, але ж гаспадар усё-такі. Да таго ж ён вучаны: паўшэхную школу скончыў на пяцёркі і на гандлёвых курсах у горадзе быў.

Лабыш. І не выйшла з яго ні гаспадара, ні гандляра: гаспадаркі больш усяго брат глядзіць, а ён замест гандлю палітыкай займаецца.

Надзя. Адкуль вы ведаеце, што ён палітыкай займаецца?

Лабыш. Сядзеў тры гады ў турме за лістоўкі? Сядзеў. Думаеш, ён перамяніўся пасля гэтага? Не верыцца мне! Калі ўдасца жарабё з лысінай, дык і здохне такім… Я табе, Надзя, як і роднай дачцэ сваёй, ліха не жадаю, і калі ты розум мець будзеш, дык ты за Толіка замуж пойдзеш. Прадумай толькі добра нашу размову з табой. (Выходзіць з хаты.)