Папараць-кветка

Міхась. А ты, Адась, у мяне за першага шафера.

Надзя. Добра. А вы будзеце тады ў нас першымі сватамі.

Адась. Правільна, каб у даўгу не застацца. Згода?

Міхась. Згода!

Падаюць накрыж адзін аднаму рукі: Міхась — Адасю, Люба — Надзі. Падыходзяць Янук і Максім.

Янук. О! Ці не заручыны тут? Неяк быццам вяселлем пахне.

Люба. А вы не памыліліся, дзядзька.

Максім. Ды тут аж два, відаць. Гэта някепская рэч.

З’яўляецца Альжбета.

Альжбета (падыходзячы да Янука). Ты чаму, чорт рыжы, у сенажаць маю залез? Думаеш, як я баба, дык мяне і ашукаць можна? Не, брат, выбачай, я не паддамся! Гэта ж трэба ведаць, чуць не на аршын колікі ў маю сенажаць перанёс.

Янук. Каб ты ў пятлю дзе ўлезла, як я ў тваю сенажаць лез! Гэта ты ў маю ўбілася, зайздросніца, а я ўсяго на старое месца колікі пазаганяў! Спытайся ў Адася, калі не верыш, мы перамералі з ім нашы надзелы.

Альжбета. Адась там глядзеў надта! Ён такі, што і сваё аддаць можа.

Максім. Маўчы, матка, усё правільна: і я быў пры гэтым.

Адась. Як табе не сорамна, мама, сваю віну на некага ўскладаць?

Янук. А што, вось жа і дзеці не дадуць салгаць.

Альжбета. А, не ведаю я цябе, злодзея! Лес ідзі красці.

Янук. У лесе ўсе крадуць, і ты не лепшая. Але табе няма чым укалоць мяне, асва ты.

Прыбягае Марыля з двума камнямі ў руках.

Марыля (да Альжбеты). Досыць табе вадзіцца тут, бяжым на поле хутчэй! Там каморнікі з паліцыяй прыйшлі, на хутары разбіваць будуць… Усе бабы пабеглі туды. Набірай каменняў пабольш і — за мной. (Выбягае.)

Альжбета.

Нашто тыя каменні — мы іх гноем, гноем. (Бяжыць за Марыляй.)

Люба. Пабягу і я за імі.

Адась. Не трэба маладым ісці: старыя там і адны справяцца. А ўжо калі спатрэбіцца дапамога, тады ўсе разам пойдзем. А пакуль што я наглядаць буду. (Адыходзіць.)

Міхась. Дык гэта праўда, пане Яне, што вы ў казённым лесе з дрэвам папаліся?

Янук. Праўда. Сасну на дошкі спусціў ноччу, і якраз жа лесніка з аб’ездчыкам бура нагнала.

Максім. Ну і што будзе?

Янук. Нічога. Перайшоў у католікі, дык і калоду тую дамоў прывёз і па ўсім судзе ўжо.

Люба. І вы, дзядзька, далі сябе апалячыць?! Проста не хочацца верыць у гэта.

Янук. А мяне ксёндз не апалячыў праз сваю веру: я быў беларус, ёсць беларус і буду беларус. Не на таго нарваўся.

Надзя. А куды вы цяпер маліцца хадзіць будзеце: у царкву ці ў касцёл?

Янук. Не хадзіў я ў царкву асабліва, а ў касцёл і не думаю.

Максім. З гэтай верай дык аж смешна іншы раз. Мой дваюрадны брат Андрэй, што з Міхайлава, ажаніўся з каталічкай. І яны з жонкай зрабілі такую ўмову: як народзіцца дзяўчынка, хрысціць яе ў касцёле, калі хлопчык — у царкве. І вось нарадзілася адна дзяўчынка — ахрысцілі ў касцёле, другая — таксама. Затым бог дае ім трэцюю. Ну, тут Андрэй і кажа: «Стоп, гэту ў царкву павязём, хопіць каталікоў ужо». І павезлі кумы, куды гаспадар загадаў. Як прывезлі ад папа, дык матка ані блізка грудзі дзіцяці даваць… «Ну і не давай сабе, — кажа Андрэй, — я яе і на кароўім малацэ выгадую».

Смех. Падыходзіць Базыль.

Базыль. От жа пагналі бабы паліцыянтаў з поля — аж толькі іх пяты барабанілі, як уцякалі.

Міхась. І куды яны пабеглі?

Базыль. У вёску з таго канца.

Янук. Ну, мінула адна бяда.

Міхась. Другая навісла: зараз штрафы на людзей пасыплюцца за ўсё ўсякае.

Максім. У нас дык яны не знойдуць да чаго прычапіцца, я не баюся.

Базыль. Другі раз і не падумаеш, за што пападзешся.

Максім. Не, здаецца, у нас усё ў парадку: будынкі пабелены ўсярэдзіне і знадворку, платы скрозь таксама набелены, накрыўка да студні зроблена, дошчачка з прозвішчам прыбіта да хаты, званочак пры хаце ёсць, што ж болей ім трэба?

Янук

(дастаўшы з кішэні лістоўку). Ты чытаў, Базыль, сённяшнія лістоўкі?

Базыль. Чытаў. Праўду пішуць, што большасць зямель у памешчыкаў і кулакоў, што непасільныя падаткі і штрафы, што паны ідуць на змову з немцамі супраць Расеі…

Янук. Так. (Чытае.) «Але мы, працоўныя, супраць змоўшчыкаў, і мы заяўляем: — Прэч разбойніцкія рукі ад Савецкай Расіі!» (Хавае лістоўку ў кішэню.) А што ты даў у дапамогу гораду?

Базыль. А ты што?

Янук. Я два пуды мукі, пуд круп і тры кілі сала.

Базыль. А я дзве кілі масла, паўтара пуда гароху і таксама два пуды мукі.

Міхась. Маўчыце, братцы, Анатоль ідзе.

З’яўляецца Анатоль.

Максім. Што нос павесіў, з хутарамі не выходзіць?

Анатоль. А чаго вы так баіцёся хутароў? Гэта ж няма лепшай выгоды: уся зямля сабе ў адным кавалку вакол хаты, ці курыца, ці гусь, дык па сваім ходзіць, і гной вазіць блізка.

Базыль. Добра табе не баяцца, як табе лепшую зямлю даюць, а нас на макляціну ды на пяскі адцясняюць.