Папараць-кветка

Люба. Быць не можа — прыйдзе і на іх ліха нейкае.

З’яўляецца Яніна.

Яніна. Дзяўчаткі, сястрыцы! (Плача.)

Надзя. Ціха, Янечка.

Яніна. Утаплюся, павешуся, усё роўна адзін канец… Лявонка, любы! Што рабіць?!

Лявон. Янечка, мілая!..

Люба. Пойдзем, Надзя. (Бярэ яе пад руку і адыходзіць з ёй.)

Лявон. Бяжым адгэтуль.

Яніна. А куды? Дзе мы дзенемся?

Лявон. У горад пойдзем. Рукі ёсць, не прападзём.

Яніна. Што рукі? Дзе мы галаву прыхінём. Няшчасная я. (Плача.)

Лявон. Няўжо ж двое жывых людзей, здольных да працы, не знойдуць сабе прытулку на зямлі… Калі ты верыш мне, дык чакай. Я знайду месца. Тут не знайду, за граніцу пойдзем, у Расею перабяромся.

З’яўляецца Базыль.

Базыль (падышоўшы пад акно Альжбеты). Альжбета! Альжбета! Адася арыштавалі!

Лявон. За што?

Базыль. Камендант нагайкай Тафіля стаў біць, што той каровы не даваў. А Адась з Міхасём уступіліся за яго, дык іх абодвух і схапілі.

Выбягае Альжбета.

Альжбета. А божачка! А мілы мой! Сыночка арыштавалі! Людцы, ратуйце! А божа ж мой!

З’яўляюцца Ганецкі, Анатоль і камендант. За імі тры паліцэйскія гоняць пад карабінамі скаваных Адася і Міхася. За паліцэйскімі ідуць заплаканыя Надзя і Люба.

Альжбета (кідаецца да Адася). Сыночак, за што ж гэта яны цябе?

Камендант. Ідзь до сту д’яблув, холера!

Адась. Ціха, мама, я вярнуся.

Альжбета. Толік, што ж гэта робіцца такое?

Анатоль. Адкуль я ведаю! Знаць, супроць улады пайшлі.

Камендант. Забраць і тэго. (Паказвае на Лявона.) Ні з месца, большэвік пшэкленты! (Настаўляе на яго рэвальвер.) В кайданы го!

Адзін з паліцэйскіх падыходзіць да Лявона і надзяе яму на рукі наручнікі.

Ганецкі. О, панове, што значыць закон парушыць.

Анатоль. Гэта і ўсім будзе, хто па іх следзе пойдзе.

Яніна. Лявонка! (Плача.)

Анатоль. Дамоў марш, стыдніца.

Лявон. Бывай, Янечка.

Альжбета. Сынок мой, зноў турма табе. (Плача.)

Надзя (плачучы). Супакойцеся, цётачка.

Люба. Адальюцца ім нашы слёзы.

Прыбягаюць Янук, Марыля, Максім і дзед Струкач.

Максім. Ах вы, сабакі! (Хапае кол.) Я ж вам пакажу!

Адась. Максім.

Янук. Апамятайся! (

Адбірае ў яго кол.)

Максім. Пусці! Я іх усіх…

Камендант. Взёнць!

Максім. Я табе вазьму! (Б’е каменданта, і той падае.)

Паліцэйскія кідаюцца на Максіма.

Дзед Струкач. Максім! Бяжы!

Максім пераскоквае праз плот і ўцякае. Камендант падымаецца і страляе ў той бок, куды пабег Максім.

Дзед Струкач (людзям). Трасцу ты пападзеш!

Камендант (да арыштаваных). На постэрунэк марш!

Міхась. Бывай, Люба.

Люба. Нічога, Міхаська, трымайся, буду чакаць.

Альжбета. А божачкі! Закавалі. (Плача.)

Адась.

Пакуль паны будуць — торбы і турмы не пазбегнеш.

Заслона.

АКТ ТРЭЦІ

Карціна чацвёртая

Той жа пакой у доме Лабыша. Каля ўваходных дзвярэй пры левай сцяне па-ранейшаму стаіць канапа. Уздоўж задняй і правай сцен — сталы з гарэлкай і закускай. На канапе сядзіць Яніна і горка плача, выціраючыся насоўкай. Каля сталоў пахаджваюць Лабыш, Марыля, Надзя і Янук. Уваходзіць Анатоль. Ён у чорным касцюме.

Анатоль. Ну, ужо і малады едзе, чуваць. Музыка аж разлягаецца.

Яніна. А божачкі, а міленькія! Што ж мне рабіць цяпер? Дзе ж мне дзецца?

Лабыш (да Янука). Дык рыхтуйся, сваток, прыданых сустракаць. (Да Марылі.) І ты, сваціца, знай сваю справу.

Марыля. У мяне ўсё гатова.

Яніна. Нашто ж я на свет нарадзілася, няшчасная? Чаму ж мяне, маленькую, хвароба не скасіла якая? Для чаго ж мне жыць зараз? (Плача.)

Янук (да Лабыша). Не ведаю, як і сустракаць нам тых прыданых, калі тут ракой слёзы льюцца. (Глядзіць на Яніну.)

Лабыш. А каб ты здароў быў, сваток! Няўжо ж ты за свой век не прывык яшчэ да бабскіх слёз.

Янук. Не, мілыя, яшчэ не бачыў я, каб так маладая плакала. Яна ж галосіць, нібы са светам развітваецца.